Kinderen in Vechtscheidingen

Al sinds jaar en dag zoeken overheid, politiek, wetenschappers en rechters naar methodes om kinderen van ouders in een echtscheiding zo goed mogelijk te beschermen. Ieder jaar zijn zo’n 70.000 minderjarige kinderen betrokken bij de scheiding van hun ouders. Niet zelden worden zij daar het slachtoffer van en dragen zij de gevolgen daarvan de rest van hun leven met zich mee.
Dit leidt ook tot grote maatschappelijke schade als gevolg van (jeugd)criminaliteit, vandalisme, gedragsstoornissen, depressiviteit.

De laatste door de politiek bedachte oplossing was de invoering in 2009 van het verplichte ouderschapsplan voor mensen die wilden gaan scheiden. De gedachte was dat als ouders gedwongen zouden zijn om met elkaar om tafel te gaan zitten en afspraken te maken hoe het verder moet met de kinderen na de scheiding dat kan allemaal beter zou gaan. Dit blijkt een illusie.

Uit recent wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat de juridische conflicten sinds de invoering van het verplichte ouderschapsplan niet zijn afgenomen. Er zijn zelfs aanwijzingen dat het aantal vechtscheidingen door het verplichte ouderschapsplan is toegenomen en dat er meer sprake is van depressieve gevoelens en agressief gedrag bij kinderen dan voorheen. Het verplichte ouderschapsplan heeft de kinderen die te maken krijgen met een scheiding van hun ouders dus weinig of niets gebracht.

Ondertussen zoeken rechters, wetenschappers en politiek naar alternatieven om de belangen van kinderen in een echtscheiding zo goed mogelijk te waarborgen. Gedacht wordt aan verplichtstelling van ouderschapsbemiddeling (mediation) of verplichte deelname van scheidende ouders aan voorlichtingsbijeenkomsten over de effecten van een echtscheiding op kinderen.

Om de belangen van kinderen in problematische echtscheidingen zo mogelijk te beschermen kan de rechter ook nu al naast een toeziend voogd ook een bijzondere curator benoemen. Die adviseert de rechter dan specifiek over wat het meest in het belang is van de kinderen. Meestal is dit een advocaat. Die vertegenwoordigt dan het kind in de echtscheidingsprocedure. Een advocaat is echter jurist en in het algemeen beschikt deze niet over gedragswetenschappelijke kennis. Daarom is enige tijd geleden bij de rechtbank Zeeland-West Brabant een experiment gestart met de benoeming van gedragsdeskundigen (pedagogen, psychologen) tot bijzonder curator. Die voert gesprekken met het kind, de ouders en anderen die direct bij de opvoeding zijn betrokken, bijvoorbeeld leraren en onderwijzers. De gedachte is dat deze vanuit zijn gedragswetenschappelijke kennis en ervaring beter in staat zijn om met de kinderen te praten en te achterhalen wat er speelt in het gezin. Het experiment is in november 2016 afgerond met een evaluatierapport.

De ervaringen waren positief. Rechters vinden dat het inzetten van gedragsdeskundigen als bijzondere curator grote voordelen heeft. Rechters krijgen beter inzicht in wat echt in het belang van het kind is en wat de gevolgen zijn van het gedrag van de ouders op het welzijn van de kinderen. Ook ouders krijgen door de gesprekken met de bijzondere curator meer inzicht in de schadelijkheid van hun ruzies voor de kinderen. Zij staan meer open voor verandering van hun gedrag en soms lukt het hen daarna om alsnog zelf tot afspraken te komen over bijvoorbeeld de omgangsregeling. Bovendien ontstaat er beter zicht op wat de beste vorm van hulpverlening is. Naar aanleiding van de bij de rechtbank Zeeland-West Brabant opgedane ervaringen zullen ook bij de andere rechtbanken vaker gedragsdeskundigen worden ingezet als bijzonder curator.

Intussen geldt het wettelijk verplichte ouderschapsplan nog steeds en kunnen scheidende ouders, mits ze er serieus mee omgaan en er een goede invulling aan weten te geven, met een ouderschapsplan wel degelijk veel voordeel voor de kinderen bereiken.

Binnenkort zal op onze website een uitvoerige Whitepaper worden gepubliceerd met tal van wetenswaardigheden, tips en adviezen rond het Ouderschapsplan, die we u van harte aanbevelen.