Welke gevolgen heeft uw nationaliteit of uw woonplaats voor uw huwelijksvermogensstelsel? 

U denkt dat u in gemeenschap van goederen bent gehuwd maar bij uw echtscheiding komt u erachter dat dit niet zo blijkt te zijn, omdat er een ander recht van toepassing is op uw huwelijksvermogensregime. Kom niet voor verrassingen te staan en laat u informeren door een gespecialiseerde familierechtadvocaat, die kennis heeft van het internationaal privaatrecht (IPR). 

In onderhavige blog ga ik enkel in op de vraag welk recht van toepassing is op uw huwelijks-vermogen. Ik ga er gemakshalve vanuit dat u in Nederland kunt scheiden en de rechter ook bevoegd is om van uw verzoek, om tot afwikkeling van uw huwelijksvermogen over te gaan, kennis te nemen.

Voor de vraag welk recht van toepassing is op de vermogensrechtelijke gevolgen van uw huwelijk is allereerst van belang om na te gaan wanneer u bent gehuwd. Is uw huwelijk gesloten:

1. vóór 23 augustus 1977;
2. op of na 10 december 1976 en vóór 1 september 1992;
3. na 1 september 1992 en vóór 29 januari 2019;
4. vóór 1 september 1992 en u heeft tijdens uw huwelijk na 1 september 1992 en vóór 29 januari 2019 een geldige rechtskeuze uitgebracht;
5. op of na 29 januari 2019, of;
6. vóór 29 januari 2019 en u heeft tijdens het huwelijk op of na 29 januari 2019 een geldige rechtskeuze uitgebracht?

 In het vervolg van mijn artikel ga ik ervan uit dat uw huwelijk is gesloten ná 1 september 1992 en vóór 29 januari 2019 (ofwel uw huwelijk vond eerder plaats maar u heeft een geldige rechtskeuze uitgebracht binnen voormelde periode). Valt uw huwelijksdatum hierbuiten? Neem dan gerust contact met mij op zodat ik u kan informeren over de vraag welk recht in uw geval van toepassing is.

Teneinde het toepasselijk recht vast te kunnen stellen kijken we naar de regels uit het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978. Ten eerste kunnen echtgenoten een rechtskeuze maken waarmee ze zelf bepalen welk recht van toepassing is op het huwelijksvermogen. Het gekozen recht beheerst in beginsel het gehele vermogen. De keuze voor het toepasselijk recht kan vóór en tijdens het huwelijk worden gedaan. Echtgenoten kunnen kiezen voor:

• het recht van een land waarvan één van hen de nationaliteit bezit op het moment dat de rechtskeuze wordt uitgebracht;
• het recht van een land waarvan één van hen zijn/haar gewone verblijfplaats heeft op het moment dat de rechtskeuze wordt uitgebracht;
• het recht van het land waarvan één van hen na de huwelijkssluiting een nieuwe gewone verblijfplaats heeft (aldus een toekomstige woonplaats), indien en voor zover de keuze voorafgaand aan het huwelijk wordt gemaakt en één van hen zich daar ook daadwerkelijk na het huwelijk vestigt.

Een rechtskeuze wordt uitgebracht in de vorm die voor huwelijkse voorwaarden wordt voorgeschreven door het gekozen recht ofwel het recht van het land waar de keuze wordt uitgebracht. Het moet dus gaan om een schriftelijk stuk, waarop een datum en de handtekening van beide echtgenoten staan.

Indien u geen (geldige) rechtskeuze heeft uitgebracht dan is van toepassing het recht van:

• de eerste gewone verblijfplaats van echtgenoten na de huwelijkssluiting (eerste huwelijksdomicilie). Hierbij is van belang dat tussen de huwelijkssluiting en het vestigen van de gewone verblijfplaats in beginsel niet meer dan 6 maanden mag zitten;
• de gemeenschappelijke nationaliteit van de echtgenoten op het moment van de huwelijkssluiting (tot uiterlijk 6 maanden daarna). Ingeval van een dubbele gemeenschappelijke nationaliteit wordt ervan uitgegaan dat er geen gemeenschappelijke nationaliteit is.

Het kan voorkomen dat u zowel een eerste gewone verblijfplaats na het huwelijk had als een gemeenschappelijke nationaliteit. Voor het geval sprake is van een zogenoemd nationaliteits-land, wordt in dat geval voor de vaststelling van het toepasselijk recht aansluiting gezocht bij de gemeenschappelijke nationaliteit. Bij een zogenoemd domicilieland wordt in een dergelijk geval aangesloten bij de eerste gewone verblijfplaats na het huwelijk. Hierbij kan ook van belang zijn of het land al dan niet partij is bij het verdrag.

Laat ik het verduidelijken met een voorbeeld. U bent na het huwelijk samen in Nederland gaan wonen en u heeft beiden de Duitse nationaliteit. Alhoewel uw eerste gewone verblijfplaats na het huwelijk in Nederland is gelegen, wordt gekeken naar uw gemeenschappelijke nationaliteit omdat Duitsland een nationaliteitsland is, dat niet is aangesloten bij het verdrag. Duits recht is van toepassing op uw huwelijksvermogen.

Verder is het nog mogelijk dat het toepasselijk recht op enig moment wijzigt. Dat kan het geval zijn indien:

• echtgenoten hun gewone verblijfplaats vestigen in het land waarvan zij de gemeenschappelijke nationaliteit bezitten ofwel een gemeenschappelijke nationaliteit verkrijgen in het land waar zij hun gewone verblijfplaats hebben;
• echtgenoten na het huwelijk gedurende meer dan 10 jaren hun gewone verblijfplaats in een bepaald land hebben, waarvan het recht nog niet van toepassing was op het huwelijksvermogen;
• echtgenoten meer dan 6 maanden na het huwelijk voor het eerst in hetzelfde land gaan wonen.

Ik zal nogmaals een voorbeeld noemen. U heeft beiden de Zwitserse nationaliteit en u bent in Zwitserland gehuwd. Zwitsers recht is van toepassing op uw huwelijksvermogen. De laatste 12 jaren van uw huwelijk woont u echter samen in Nederland. Nadat u gedurende meer dan 10 jaren in Nederland woont, wijzigt het toepasselijk recht automatisch naar Nederlands recht. De automatische wijziging ziet in beginsel enkel op de toekomst. Het voorgaande maakt duidelijk dat er meerdere rechtsstelsel op uw huwelijksvermogen van toepassing kunnen zijn.

Toepassing van het door het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 aangewezen recht blijft overigens achterwege indien dat recht kennelijk in strijd is met de openbare orde.

Het voorgaande laat zien dat het complexe materie betreft. Ik hoop u desondanks enig inzicht te hebben gegeven in de mogelijkheden met betrekking tot het toepasselijk recht op uw huwelijksvermogen.

Mocht u vragen hebben over een echtscheidings- of andere familierechtelijke kwestie waarbij internationale aspecten een rol spelen, neemt u dan gerust vrijblijvend contact met mij op:
(e-mail: k.l.m.kremer@ariensadvocaten.nl of telefoonnummer: 033-4637727).

Tot slot wijs ik er alvast op dat de op 1 maart 2005 in werking getreden EU-verordening Brussel II-bis met ingang van 1 augustus 2022 wordt vervangen door de nieuwe EU-verordening Brussel II-ter (nr. 2019/1111). De EU-verordening gaat over de vraag of de rechter bevoegd is (rechtsmacht heeft) en de erkenning en tenuitvoerlegging van rechterlijke uitspraken binnen de EU-lidstaten.

Kim Kremer